“Хзм” – як навъи хок ва мавзеъи Хзм маконест, дар 18 километрии шарқи деҳаи Поймазор. Вахте майдаак бием, дар Ванҷ баъзе хуноора медием, ки кампиро дар новаву тосак хзма тар медохтану деволора ва ҷрӯвӣ сфед мекаран. Хзма бо барои тайи каши кӯдаку ҷоои нозкш (ба ҷои присипкаву пудра) истифода мебуран. Дар табобат (наме намедунм барои кадм намудш) хзма гарм мекарану истифода мебуран.
Ай ин намуди хок, яъне “хзм” дар Поймазор ёфт мегараву дар Першер ам аст. Гфтем, ки дар 18 километрии шарқи Поймазор маконест бо номи Хзм ёд мегара. Хзм ҷои девлох ва айлоқи товстунаи молои ферма бӣ. Дар тарафи дсти чапи Хзм як почк (забона)-и лозри Федченко- Кашолаях ҷо грфтаст. Хзм ҷои серрӯғанка ва иқлимш гармай (албатта товстун дар назар аст). 700-800 метр болотар ай Хзм мазор (марқад, оромгоҳ)-и Абдулқаҳҳори Сармаст мавқеъ дора… Маҳмудзода.
Ай Гшхун бай Ғӯмаяка мерай, як мавзеъ аст бо номи Қрмби Сӯғ дар амуҷо хзм прай. Ба ҷуз гфтгёи хдт хзма бо барои поккории баъди ҳоҷатброрӣ нӣ истифод мебаран.
Дар ҷои мо макони хзми алохида нест,некӣ гоҳ-гоҳ Ванҷов маҷороша дигар мекнаву ай хдш як реги лоиқаи часпак боқӣ мемуна,ки дар натиҷаи хшк шиянш дар афтов ба як намуд хокаи хали сапи хокистаранг ам мубадал мегара.
Хзм дар Вотхд пр аст. Вотхд тақрибан 60% хзмай…
Дар Вскроғам кони хзм аст, некӣ хзм бисёр хизмат мекна бай мардма ай майдакӣ ҳамаша ёд дорем.
Фойдаи хзма нудумеву некӣ зарарш вақти шкатур агар ва рег арараш бгара пгаша мекафаву мереза.
Хзм як намуди хоки беғизо.Ба фикрм дар хзм ягон чз намерӯя.
Хзм дар мо амин пеши ҳавдакое бай шноварира соз мекарем лав бӣ ва ози нӣ асту некӣ вун манзарай наврасёй мо камта бай назар расаме. Шноварӣ мекарем баад дар амин хзм амқа хоклӯтаке мекарем, ки рӯёмн ранги пӯстой базе драхто ҷӯҷарма мешин. Оли камта бай июлора бо амин тарафой дашти Гиҷ кӯдако ҳавдаки майдата (пештар ката бӣн) месозану ана бо сезони хзмшапаку загаратсай ҷойдорӣ.
Хзм хок як намуди хоки кухи (горная порода) минерал буда ба номи Гипс CaSO4 • 2Н2O машхур аст, ки дар натичаи замин ларза ва вулкан ба боло партофта мешавад ва бо тасири борону офтоф шакли худро тагир медихад. Аслан ранги асосии он сафед аст вале тасири табии уро хокистари, зард , кабуд месозад. Дар Ванч аслан е кабутча ва е хокистари зиёд дида мешавад. Акнун гибс дар кучо истифода бурда мешавад мо хуб медонем. Гипси сухта алебастр ном дорад ва мо медонем дар кучо истифода барем.Чаро ба дарди дасту по дору хаст мо медонем, оби хзмхок тамоми минералхои зери заминиро дорад хамчун « обезболивающий» дар тиб истифода бурда мешавад. Оби зери хзмхокро нушидан бисер хатарнок хаст чаро кислота медаро бо мурури замон сурох мекунад. Умуман оби чашмаро хом хурдан захр аст . Об аз зери замин бо ишкорхои вазнин ( тяжелый метал) баромада мо онро нуши джон мекунем, ки бисёр хатар дорад. Барои хамин об бояд джушонида шавад, ишкор хал шуда бухор шавад ва пас мумкин нушидан. Оби хом факат барфоб (талая вода) ва чашмае ки обаш аз 1—3 км поён мешавад дар рох худро тоза месозад нушидан мумкин хаст. Ходжи Хилватшо дар боло кайд кардан ки бо воситаи хзмхок хонахоро сафед мекардан, бале базехо месухтан ва алибастри таёр истифода мебурданд. Ё ки «присипка» зери багали кудак мепошидан, фоида шояд надошт вале як мудате багали кудак карахт мешуд ва аз сухтан мемонд. Дар хзмхок факат бутаи скл ва пуш меруяду халос, скл газаки хзмхокро кашида худ ва хокистари он ба мардуми кайфи е банги нос таёр мешавад ки бисер талх хаст. Дар боло касе гуфт ки дар хзмхок хеч чиз намеруяд , дуруст кислота алафро е дарахтро месузонад, вале микдори ками уро дар хок истифода бари хамчун минерал фоида дорад, заминро нарм месозад.
Дар Водхуд як ҷо Хзмо меган хела хзм дора неки .Як соҳибкор дар амун м интақаи Хзмо завод сохтаст ай амун хзм хишти пхта меброра.
Дар деҳаи мо Бичхарвам дар минтақаи Алабк кони хзмай. Мӯсфедои пешта доимо дар як латак печундги доштану дар ҷебакошун…
Дар Вскрог як дара хзм нум дора, хзм дар учо фровун.
Хзм дар санговойи Ванч прай дар амин чойи лапови ҷамъ мегара. Кндулаи сахт мегара. Ва тарш бзани одама камтар неки қоқ гара ай мткин сахттарай.
Хзма ба ҷои семент исифода мебуран дар сардова, баъди кандан дар тагш мерехтан ов дига бн намешст.
Дар Язгулом ба унвони ХАЗМ ёд мешавад ва дар Жамак хеле фаровон аст…
Дар повнтари Даштаки Вотхуд,рӯпрӯи Афғонистон як теппа аст хзмай.Хзма амқаша медунм,ки дар танаи кӯдакои навзод,мешакин,ки ай арақ танашун насӯза,яъне ҷойгузини хокаҳои имрӯзи тиббӣ!
Муйсафедои пештар вақти торатшканӣ хзма истифода мекарданд.
Арзара мепхтан вахтшда дар чои охак истифода мебурдан сфед мекаран деволора агар камтарига хзм аралаш мекаран рангш дигар мешид ранги колирою эмулция хозира бад ранг мекаран.
Арза конш дар тори хоки дӯгдуни Такпашудай.Солое,талаба бием ҳар як талаба як пахсаии 5-6 килагӣ бай мактаба меёварему снфову мактаба сфед мекаран.Пр оҳаки сфеди хшрӯст. Пилус дар амунҷо замчам фповунай.
Агар ай бари Гшхун ай бландиош нига кни ай пштои Бичхарв сар кара то торотори ВскроFy Рохарву ита рафтаги ва Бунайю Потов арза хов бурагист.