Деҳаи Пшихарв

  Таърихи Пшихарв аз тарафи ягон таърихшинос омӯхта нашудаст. Фақат дар охирҳои қарни нуздаҳ ва аввалҳои асри бист чанд муҳаққиқ-ҷосуси рус аз ин русто дидан карда, баъзе ёддоштҳо аз онҳо дар китобхонаҳои Масков ва Петербург боқӣ мондааст. Аз он ҷумла, онҳо зикр карданд, ки дарозтарин дара дар шоҳигарии Дарвоз Пшихарв будааст. Ҳамчунин навиштаанд, ки дар қарни нуздаҳ дар Рохарв 10 буна зиндагӣ мекардаст, вале дар Пшихарв ҳамон замон 50 хунавода мезистаанд.
  Ҳар касе, ки Пшихарв сафар кунад, як нуқта возеҳу рӯшан аст. Пшихарв маҷмӯъаи чанд русто ва маҳалла аст, ки масофаи онҳо аз якдигар дур мебошанд. Ҳоло дар Пуниду, Сари ҷар, Боғӣ, Ҷангал ва Суғзунч мардум зиндагӣ мекунанд, вале мардум аз Бушур, Бишиф, Сарчашма, Пурхуф ва маҳаллаои дигар дар солҳои панҷоҳуми асри гузашта ба ноҳияи Қумсангир, чанд деҳа дар ноҳияи Ванҷ ва Қалъаихум кӯч бастанд. Аҳолии ин деҳа тамоман кам шуд.
  Масъулини давраи шуравӣ ин деҳаро тамоман фаромӯш карда буданд. Мардуми ин деҳа аз одитарин хадамоти зербиноӣ, мисли роҳи мошингард ва барқ маҳрум буд. Ҳукумати онвақта дар як сол як бор ду бор ба Пшихарв фақат барои қаймоқ ва гӯшти индукхӯрӣ меомаданд. Дар тамоми деҳа як мактабу як мағозаи вайрона вуҷуд дошт.